Παρά την εξαιρετική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας, η ταινία «The United States vs Billie Holiday» μάλλον αδικεί την αξέχαστη τραγουδίστρια της τζαζ, κυρίως ευθύνη της αναποφάσιστης σκηνοθεσίας του Lee Daniels.
Απο τον Γιώργο Νάστο
11/03/2021
Δεν ξέρω αν έφταιγε ο μύθος που τυλίγει το όνομα Billie Holiday και είχα τόσο υψηλές προσδοκίες για την ταινία «The United States vs Billie Holiday», όμως η παρακολούθηση της (είναι διαθέσιμη για streaming εδώ και μερικές ημέρες στην πλατφόρμα Hulu) όχι μόνο με κούρασε και με απογοήτευσε, αλλά μου προκάλεσε και φοβερή σύγχυση.
Το φιλμ εστιάζει στα τελευταία 12 χρόνια της ζωής της διάσημης τραγουδίστριας της τζαζ και ειδικά στο ανηλεές κυνήγι που δεχόταν από τις αμερικανικές αρχές, οι οποίες είχαν κηρύξει πόλεμο κατά των ναρκωτικών. Το πρόβλημα με τη Lady Day δεν ήταν ωστόσο μόνο το ότι έκανε χρήση ηρωίνης. Ο κατά τα φαινόμενα ρατσιστής επικεφαλής του Federal Bureau of Narcotics, Harry Anslinger, είχε εμμονή μαζί της εξαιτίας του θρυλικού τραγουδιού «Strange Fruit», μιας συγκλονιστικής, ποιητικής περιγραφής των αποτρόπαιων λιντσαρισμάτων που υφίσταντο για δεκαετίες οι Αφροαμερικανοί πολίτες των ΗΠΑ. Η αμερικανική κυβέρνηση πίστευε ότι η σπαραξικάρδια ερμηνεία της έριχνε λάδι στη φωτιά του civil rights movement.
Σύμφωνα με το σενάριο, ο μαύρος πράκτορας Jimmy Fletcher αναλαμβάνει να παρεισφρήσει στο κοντινό περιβάλλον της προκειμένου να συλλέξει ενοχοποιητικά στοιχεία για τις παράνομες δραστηριότητές της, όμως τελικά την ερωτεύεται. Ίσως επειδή δεν υπάρχουν πολλές ιστορικές ενδείξεις ότι αυτό το love story υπήρξε στ’ αλήθεια, ο σκηνοθέτης Lee Daniels δεν αφηγείται όλα όσα συμβαίνουν πολύ καθαρά: υπάρχουν απροειδοποίητα flashbacks που σε μπερδεύουν, ενώ ακόμη και ο τρόπος κινηματογράφησης ορισμένων σκηνών, όπως αυτών με το ντοκιμαντερίστικο ύφος, δεν αισθάνεσαι ότι έχει αιτία και λόγο ύπαρξης.
Ψυχή και νόημα προσδίδει στην ταινία η πρωταγωνίστρια Andra Day/ photo credit: Takashi Seida.
Ψυχή και νόημα προσδίδει στην ταινία η πρωταγωνίστρια Andra Day, η οποία παίζει καταπληκτικά (δικαίως τιμήθηκε με τη Χρυσή Σφαίρα) και τραγουδά η ίδια όλα τα τραγούδια προσπαθώντας να αναδείξει στις ερμηνείες της όποια στοιχεία της φωνής της θυμίζουν την Billie. Δεν είναι τυχαίο το ότι το φιλμ σε καθηλώνει πραγματικά μόνο στις σκηνές από τις συναυλίες και τις παραστάσεις (τα κοστούμια, παρεμπιπτόντως, είναι χάρμα ιδέσθαι) ακόμη και όταν οι στίχοι φαντάζουν σοκαριστικοί για τα δεδομένα του 21ου αιώνα, όπως, για παράδειγμα, στο «Ain’t Nobody’s Business If I do», όπου η αοιδός, χαμογελώντας παιχνιδιάρικα, μας λέει ότι δεν την πειράζει να την πλακώνει στο ξύλο ο σύντροφος της – ή να της κλέβει τα χρήματα – αρκεί να μην την παρατήσει.
Εδώ όμως προκύπτει άλλο ένα δομικό πρόβλημα της ταινίας. Παρουσιάζει την Billie Holiday ως μια γυναίκα που αποδέχεται μοιρολατρικά την κακοποίηση από τους συντρόφους της, τη δείχνει μάλιστα να βρίσκει τον έρωτα στο πρόσωπο ενός άνδρα που τη σέβεται, και να τον παρατάει σύντομα για κάποιον νταή, που την προδίδει και την εκμεταλλεύεται. Δεν αμφιβάλλει κανείς ότι είναι πολύ πιθανό να τη διέκρινε ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς, όμως οι εξηγήσεις που δίνονται στο φιλμ είναι τελείως επιφανειακές, του τύπου παρουσιάζουμε ότι είχε δύσκολα παιδικά χρόνια και ξεμπερδεύουμε. Αυτή η προσέγγιση όμως αδικεί την καλλιτεχνική περσόνα της, αφού δεν μας αποκαλύπτει τίποτε για την εσωτερική πάλη που την οδηγούσε στις μεγαλειώδεις, γεμάτες συναίσθημα ερμηνείες της.
Κοντολογίς, ούτε η τραγικότητα της ζωής της, ούτε οι πολλές διαστάσεις της καλλιτεχνικής της υπόστασης αποτυπώνονται τελικά στην οθόνη.
Billie Eilish: Η ζωή της στην οθόνη
